سدیمانتاسیون چیست؟
سدیمتاسیون یا سرعت رسوب گلبول های قرمز آزمایشی است که به طور غیر مستقیم میزان التهاب بدن را اندازه‌گیری می‌کند. این تست در واقع سرعت رسوب گلبول های قرمز را در نمونه خونی که در یک لوله بلند، نازک و عمودی ریخته شده است اندازه‌گیری می‌کند. نتایج این آزمایش بر اساس مقدار مایع شفافی که پس از یک ساعت در قسمت بالای لوله مشاهده میگردد، بر حسب میلی‌متر گزارش میشود.
وقتی نمونه خون در یک لوله آزمایش ریخته میشود، گلبولهای قرمز آن معمولاً به آرامی ته نشین شده و مقدار کمی مایع شفاف به نام پلاسما بر روی گلبولهای قرمز باقی می‌ماند. گلبولهای قرمز در حضور برخی از پروتئین‌ها مانند پروتئین‌های واکنش پذیر فاز حاد (CRP) و فیبرینوژن با سرعت بیشتری رسوب می‌کنند. CRP و فیبرینوژن خون در پاسخ به التهاب افزایش می‌یابد و افزایش مقدار آن‌ها منجر به افزایش سرعت رسوب گلبول های قرمز خون میشود. التهاب بخشی از پاسخ ایمنی بدن است. این پاسخ ایمنی می‌تواند حاد (مثال پس از ضربه، آسیب یا عفونت) یا برای مدت طولانی (مزمن) همراه با بیماری‌هایی مانند بیماری‌های خودایمنی یا سرطان رخ دهد.
آزمایش انعقاد خون چیست؟
انجام آزمایش انعقاد خون یکی از آزمایش‌های ضروری است. لخته شدن خون از خونریزی بیش از حد در هنگام جراحت یا بریدگی پوست جلوگیری می‌کند. اما خونی که در رگ های شما جریان دارد نباید لخته شود. اگر لخته در رگ ایجاد شود، ممکن است از طریق جریان خون به قلب، ریه ها یا مغز منتقل شوند. این موضوع باعث حمله قلبی، سکته مغزی یا حتی مرگ شود
آزمایش انعقاد خون توانایی لخته شدن خون و مدت زمان لخته شدن آن را اندازه گیری می‌کنند. این آزمایش می تواند به پزشک کمک کند تا خطر خونریزی بیش از حد یا ایجاد لخته (ترومبوز) را در رگ های خونی ارزیابی کند
آزمایش انعقاد خون مانند بیشتر آزمایش های خون هستند و حداقل عوارض جانبی و خطر را دارند. متخصص نمونه خون را می گیرد و برای آزمایش و آنالیز آن را به آزمایشگاه می فرستد.
مراحل آزمايش :
1- 6/1 ميلي ليتر خون را و 4% ميلي ليتر سيترات سديم ، پس از نمونه گيري مخلوط مي‌كنيم.
2- لوله حاوی خون سیتراته را درون دستگاه ESR Reader ، در دماي آزمايشگاه و به دور از هر گونه از تماس و تابش مستقيم خورشيد قرار مي دهيم .
3- بسته به نمونه بیمار بین نیم ساعت تا یک ساعت ،دستگاه نتيجه را قرائت مي‌كند.
4- آزمايش بايد حداكثر تا 2 ساعت پس از نمونه گيري انجام شود .
مقادير طبيعي :
مقادير طبيعي ESR ( سرعت رسوب گلبولهای قرمز ) براي زنان بين 1 الي 15 ميلي متر در ساعت .
مقادير طبيعي ESR ( سرعت رسوب گلبولهای قرمز ) براي مردان بين 1 الي 10 ميلي متر در ساعت .
هدف:
بررسی مدت زمانی که لازم تا خون به صورت لخته در آید .
موارد کاربرد:
زمان انعقاد، نشان دهنده نحوه عملکرد کلیه فاکتورهای سیستمهای داخلی و مشترک و نحوه عملکرد فاکتورهای اعقاد است فعال کننده پروسه انعقاد در این آزمایش، تماس
فاکتور 12 با شیشه بوده و مسیر داخلی و سپس مشترک است. میتوان برای پیگیری درمان با هپارین از آن استفاده کرد میزان هپارین در بیمار طوری تنظیم میشود که زمان انعقاد کامل 2-5 را برابر مقدار پایه یا بیش از آغاز درمان باشد.
نمونه:
خون کامل وریدی یا مویرگی
تجهیزات، مواد، لوازم و آماده سازیهای مورد نیاز قبل از انجام کار:
آماده کردن کونومتر، لوله، جالولهای، لام
آماده سازی دفتر مربوطه جهت ثبت نتایج
شرح عملیات :
آزمایش بر روی لام:
2 تا 3 قطره خون مویرگی را بر روی لام بریزید، کرنومتر را روش کنید و با یک نیدل یالانست تشکیل رشتههای فیبرین را بررسی کنید.
به نحوی که هر چند ثانیه یک بار نیدل را به داخل خون برده و آن را به سمت بالا بکشید تا در صورت تشکیل رشته فیبرین به راحتی مشخص شود و این زمان برابر است با زمان تشکیل رشته های فیبرین
محدودیت ها و عوامل مداخله گر در آزمایش:
روش بررسی زمان انعقاد روی لام به دلیل استاندارد نبودن درجه حرارت و خشک شدن لام ارزش چندانی ندارد.
روش لوله موئینه هم به علت فشار دادن محل نمونه گیری و احتمال ورود و عصاره بافتی زمان انعقاد دقیق نخواهد بود.
استفاده از آزمایش CT در غربال وضعیت انعقادی ارزشی ندارد.
کالیبر نبودن کرنومتر
تفسیر ( علل تکرار، چگونگی و نحوه گزارش آن):
هرگونه مواردی که سوپروایزر یا مسئول فنی تکرار آن را گوشزد کند. به هر دلیلی که تکرار اتفاق می افتد، نتایج حاصله مربوطه به قبل و بعد از تکرار و نتیجه گزارش نهایی و نیز علت تکرار در فرم ثبت نتایج علل تکرار تستها ثبت و مرقوم میگردد.
هرگونه مواردی که با علائم بالینی بیمار تطابق ندارد تکرار شود.
آزمایش BT :
هدف:
بررسی زمان سیلان که کمترین آزمایش Single Screening برای اختلالات عملکرد پلاکت و یکی از آزمایشات غربالی اولیه برای اختلالات انعقادی است.
موارد کاربرد:
موارد کاربرد اصلی این آزمایش امروز در تشخیص بیماری ویبراند است.
زمان سیلان طولانی، به طور کلی نشانه یکی از این اختلالات است.
تروبوسیتوپنی شدید تا متوسط
وجود اختلال در اعمال طبیعی پلاکتها
اشکال در جدار مویرگها و ……
تجهیزات، مواد، لوازم و آماده سازیهای مورد نیاز قبل از انجام کار:
آماده سازی پنبه، کاغذ صافی، لانست، کرنومتر
شرح عملیات :
زمان سیلان (Bleeding Time) در آزمایشگاه کبیر به روش Duke انجام میشود.
روش Duke:
در این روش از لاله گوش استفاده میشود ابتدا محل مورد آزمایش را با الکل تمیز کنید.
محل مورد نظر را با یک ضربه لانست یک بار مصرف سوراخ کنید.
با جریان یافتن آزادانه خون کرنومتر را به کار بیاندازید.
هر 30” یک بار قطرههای خون را با کاغذ خشک کن تماس داده و این کار را آن قدر ادامه دهید تا خون بند بیاید.
سپس کرنومتر را خاموش کنید و زمان به دست آمده گزارش کنید.
مراحل انجام پذیرش و نمونه گیری :
1- ورود بیمار به آزمایشگاه
2-فراخوان بیمار
3-پس از طی پروسه پذیرش ، بیمار به همراه قبض و لیبل جهت نمونه گیری به اتاق نمونه گیری مراجعه می کند.
CBC-HbA1C-Hb Elec درون ویال دارای ضد انعقاد EDTA
Vit B12-Vit E-Folic Acid درون لوله های لخته با پوشش فویل
PT-PTT – فاکتورهای انعقادی درون لوله حاوی ضد انعقاد سیترات سدیم (لوله PT )
و در صورت لزوم دستورالعمل نمونه های خاص (توضیحات شفاهی ، کتبی) به بیمار داده می شود.( آزمایش پرولاکتین ، U/A ، U/C و….)
آماده کردن بیمار جهت نمونه گیری :
پس از نشستن بیمار بر روی صندلی مخصوص نمونه گیری توسط نمونه گیر ابتدا گارو بسته می شود سپس محل گرفتن نمونه بطور
دورانی از داخل به خارج با پنبه آغشته به الکل ضدعفونی می شود.
پس از اتمام خونگیری خون بیمار در لوله های مخصوص ریخته می شود و از بیمار خواسته می شود محل نمونه گیری را با پنبه به
مدت 5 دقیقه نگه دارد .
پس از گرفتن نمونه های CBC و ESR ویال های این نمونه ها را چند بار با دست سروته کرده و روی روتاتور گذاشته می شود.
نمونه لخته را چندبار به آرامی سروته کرده سپس نیم ساعت در محیط مانده تا کاملا لخته شود سپس به مدت 8 دقیقه سانتریفوژ کرده.
نمونه PT و PTT را چند بار سروته کرده داخل سانتریفوژ گذاشته( به مدت 5 دقیقه ).
نکته : جهت انجام تست های Cell Free DNA / HLA Typing / Jck-2 PCR / Double marker / Quad marker / GP20210 HBV PCR/HCV PCR/
Urine Organic Acid/ MS MS قبل از انجام حتما باید فرم مخصوص به تست تکمیل شود.