معیارهای رد نمونه آزمایش
-معیارهای رد نمونه های مختلف به ویژه در مورد نمونه های پذیرش شده از خارج از آزمایشگاه
به طور کلی در صورتی که ازضد انعقاد صحیح استفاده نشده باشد یا بیمار آمادگی های لازم را نداشته باشد و یا پروتکل نمونه گیری و یا طریقه نگهداری نمونه گیری رعایت نشده باشد نمونه نباید پذیرش شود .همچنین اگر روش RIA برای انجام آزمایش استفاده می شود بیمارنباید در یک هفته اخیر در معرض رادیوایزوتوپ قرار گ Cرفته باشد یا آن را به هر شکلی دریافت کرده باشد
علل رد نمونه در مواردی که همولیز نمونه موجب رد شدن آن می گردد
Alkaline Phosphatase,Serum
Antibody Detection /Identification Red Cell
Antiglobulin Test,Direct&Indirect(Coombs)
Bilirubin, ,Serum
Creatinine, Serum or Plasma
Digoxin,Serum
Ham Test
Haptoglobin, Plasma
Hemoglobin,Plasma
Hypertonic Cryohemolysis
Keton Bodies,Blood
LDH,Serum
Magnesium,Serum
Osmolaliti,Calculated,Serum or Plasma
Phosphorus ,Serum
Pseudocholinesterase,Serum
Rh Genotype
Sugar Water Test Screen
علل رد نمونه در مواردی که همولیز یا لخته بودن نمونه سبب عدم پذیرش آن خواهد شد:
CBC
Hematocrit
Hemoglobin
Kleihauer-Betke
Peripheral Blood,Red Blood Cell Morphology
ReninPlasma Activity (RPA)
Reticulocyte Count
Sickle Cell Tests
عدم پذیرش نمونه در مواردی که همولیز یا لیپمیک بودن نمونه موجب عدم پذیرش آن می گردد:
α1-Acid Glycoprotein,Serum
α2-Macroglobulin,Serum
Transthyretin,Serum,CSF,Urine
عدم پذیرش نمونه در مواردی که استفاده از لوله یا ظرف معمولی به جای ظروف metal –free و شسته شده با اسید موجب رد می گردد:
Aluminium,Serum or Urine
Iron,Serum
Lead,Serum or Urine
Magnesium,Urine & Zn,Serum or Urine
علل رد نمونه در آزمایش انقعقادی
علل رد نمونه در آزمایش انقعقادی عبارتند از نمونه ای که بیشتر از چهار ساعت پس از جمع آوری به آزمایشگاه رسانده شده باشد ، ظرف حاوی نمونه که تا حد مشخص پر نشده باشد و نمونه هایی که حاوی لخته باشند .این آزمایشها به شرح روبرو می باشند :
نکته: در aptt وPT علاوه بر سه علت ذکر شده ، همولیز واضح نیز موجب عدم پذیرش نمونه خواهد بود
علل رد در سایر عوامل
Amino Acid,Urine: در صورتی که وزن مخصوص ادرار کمتراز 010/0 باشد نمونه پذیرش نشود.
ACE:استفاده از ضد انعقادEDTA چرا که سبب مهار آنزیم می گردد.
ADH: نمونه به صورت منجمد
CSF Protein Electrophoresis,CSF IgG/Albumin Ratio,CSF,Glycine: آلوده شدن نمونه CSF با خون (پونکسیون تروماتیک )
Cold Agglutinin Titer:در صورتی که لخته در 37C تشکیل نشده باشد و یا قبل از جدا کردن سرم آن را داخل یخچال قرار داده باشند
CBC: استفاده از لوله های نامناسب ، نمونه لخته ،نمونه همولیز ، رقیق شدن خون با مایعات داخل وریدی
Cryofibirinogen: استفاده از لوله نامناسب ، بیشتر از دو ساعت تاخیر در انتقال نمونه به آزمایشگاه ،عدم ارسال نمونه د رآب گرم
Cryoglobulin: عدم استفاده از لوله یا سرنگ از قبل گرم شده ، بیشتر از دو ساعت تاخیر در انتقال نمونه به آزمایشگاه ، عدم ارسال نمونه در آب گرم
Folic Acid:نمونه هایی که بیشتراز 8 ساعت در معرض نور بوده اند ،نمونه همولیز
Gastrin.Serum: نمونه گیری با ضد انعقاد
Homocysteine,Plasma: جدا نکردن پلاسما از از سلول ها در عرض یک ساعت
HPV DNA Detection: بافت برداری های بزرگتر از 5/0 سانتی متر
Iron Stain,BoneMarrow: مغز استخوان بدست نیامده باشد (dry tap) یا در گستره ها هیچ پارتیکلی از مغز استخوان وجود نداشته باشد
Lactic Acid,Whole Blood or Plasma: نمونه ای که روی یخ دریافت نشده باشد
Lecithin/Sphingimyelin Ratio,Amniotic: آلوده بودن نمونه مایع آمنیوتیک با خون
Leukocyte Alkaline Phosphatase: خون گرفته شده با ضدانعقاد EDTA ، زمان انتقال به آزمایشگاه بیشتر از 30 دقیقه ، تعداد نوتروفیل کمتر از 1000/mm3 در خون محیطی
Lithium,Serum: نمونه هایی که با ضدانعقاد هپارین لیتیم گرفته شده باشند و نمونه های همولیز
Lymphocyte Transformation Test:نمونه کهنه ، نمونه فاقد لنفوسیت های زنده ،نمونه هایی که در یخچال قرار داده شده یا منجمد شده اند .
Mycobacteria by DNA Probe: ظروفی که با سطوح خارج آلوده شده باشند ، نمونه هایی که بیشتر ا ز12 ساعت در دمای اتاق مانده باشند چرا که سایر باکتریها رشد می کنند.
NBT: انتقال نمونه به آزمایشگاه بیشتراز یک ساعت طول کشیده باشد.
Osmotic Fragility: همولیز ، نمونه لخته ، بیشتر از 6 ساعت از نمونه گیری گذشته باشد ، استفاده از ضد انعقاد اگزالات یا سیترات
PH &PCO2 Blood : نمونه دارای لخته ، حباب های هوا یا عدم ارسال بر روی یخ ، سوزن هایی که درب آنها محکم بسته نشده باشند.
Platelet Aggregation: نمونه ای که از گرفتن بیشتراز دو ساعت گذشته باشد ،نمونه لخته ،نمونه ای که روی یخ ارسال شده باشد
PNH Test by flow Cytometry: نمونه های کهنه یا نگهداری شده در دمای پایین چرا که می تواند موجب نتایج مثبت کاذب شود .
Potassium,Serum or Plasma:نمونه همولیز ، جدا نکردن سرم از لخته در بیمارانی که تعداد پلاکت آنها بالاست .
Pregnancy Test,Urine: نمونه ادراری که ب صورت واضح آلوده باشد ، وزن مخصوص پایین ادرار و پروتئینوری
Pregnancy Test,Serum: لیپمی واضح یا کدر بودن سرم
Protein Electrophoresis,Urine: پروتئین توتال به قدری کم باشد که نتوان اندازه گیری کرد یا نتوان الگوی الکتروفورزی قابل استفاده ارائه کرد
Semen Analysis: نمونه ای که بیشتراز دو ساعت مانده باشد
TRAP: گستره های ثابت نشده و خونی که تازه نباشد
Urinalysis: تاخیر در انتقال نمونه ، آلودگی نمونه با مدفوع و رشد بیش از حد باکتری
VDRL:نمونه پلاسما
زمان مورد نیاز جهت سانتریفیوژ نمونه
مرحله پس از سانتریفیوژ نمونه
نگهداری نمونه :
پلاسما و سرم حداکثر تا 8 ساعت پس از جداسازی در دمای اتاق قابل نگهداری است . در صورتیکه سنجش مورد نظر تا 8 ساعت صورت نگیرد نمونه باید در یخچال نگهداری گردد.
در صورتیکه امکان انجام آزمایش تا 48 ساعت مقدور نباشد یا در صورت نیاز به نگهداری طولانی تر ، سرم یا پلاسما باید در دمای 20- درجه نگهداری شود.
نکته : باید از آب شدن و یخ زدن مکرر نمونه های فریز شده جدا پرهیز گردد، زیرا این امر سبب از بین رفتن بعضی ترکیبات در سرم یا پلاسما می شود . استفاده از فریزرهای بدون برفک نیز جهت نگهداری نمونه پیشنهاد نمی گردد.
درصورت استفاده از مواد آنتی گلیگولیتیک ( نظیر فلوراید) گلوکز پلاسما تا 24 ساعت در دمای 25درجه و تا 48 ساعت در دمای 8-2 درجه پایدار می ماند . ( حتی در صورت عدم جداسازی پلاسما از سلول ها ) قابل ذکر است در صورتی که گلبول های قرمز ، پلاکت و گلبول های سفید نمونه بالاتر از حد طبیعی باشند ، اثر گلیکولیتیک این مواد کاهش می یابد. به دلیل مشکل بودن مهار گلیکولیز در نوزادان ، باید پلاسما در اسرع وقت از سلول جدا گردد.
– در صورت استفاده از لوله های جمع آوری خلاء داراری ژل جداکننده همراه با افزودنی یا فعال کننده لخته ، باید ملاحظات زیر صورت گیرد:
– به محض جمع آوری خون جهت سرعت بخشیدن ، تکمیل عمل لخته شدن و روند ضد انعقاد ، لوله ها باید10-5 بار تکان داده شوند.
– نیروی نسبی سانتریفیوژ و زمان لازم جهت جداسازی سرم یا پلاسما بسته به کارخانه سازنده ممکن است متفاوت باشد.
– بطور کلی می توان سرم را در لوله های محتوی ژل تا 48 ساعت در دمای 4 درجه نگهداری نمود ولی باید قوام ژل بطور چشمی نیز بررسی گردد.
تداخلات:
از لوله های جمع آوری خون حاوی ژل جداکننده جهت اندازه گیری میزان پروژسترون ، داروهای سه حلقه ای ضد افسردگی ، اندازه گیری سطح دارویی و آزمون های ایمونولوژی ( بانک خون) نباید استفاده شود.